Wat betekent Verlies voor jou, mij, ons samen, onze medeburgers?

Voor mij betekent sinds enkele weken Matthieu Verlies, een te veel verwaarloosde oude vriend, zoon van ons oud bestuurslid Françoise Proot, onttrokken aan het leven iets ouder dan 46 jaar.
Het verlies speelt zich af in onze hoofden. Als we rouwen, rouwen wij meer om zij/wij die zijn achter gebleven, dan werkelijk om zij die ons hebben verlaten. Rouw houdt ook angst in om de dood, om niet genoeg uit het leven te halen, berouw om de zaken, die we niet of te weinig met onze dierbaren hebben gedaan. Verlies doet ons denken aan gemiste kansen, gesprekken, die nooit werden gevoerd, onbegrip dat niet werd verholpen, gebrek aan moed om het leed van de ander te aanschouwen en het verzaken aan de empathie om het verzachten. Rouw volgt op afscheid. Het afscheid kan een overlijden zijn, het einde van een relatie, het vertrekken naar “den vreemde”, gedwongen of vrijwillig op vlucht. Rouw kent vele vormen en ieder doet het op zijn eigen manier.

Typisch aan de “West”-Vlaamse variant is dat er te weinig over wordt gepraat. Wie vertelt er nog over het gemis, na de laatste mis of afscheidsplechtigheid? Wie kan op een feestmaal, een moment op serene wijze vrijmaken voor zie, die ons verlieten? Zijn wij in dergelijke situatie samen in staat om aan de vreugdevolle momenten te denken en ze in mooie verhalen te herinneren. Al te zelden gebeurt dit.

Matthieu Verlies heeft talrijke keren de Brugse Willemsfonds bibliotheek bezocht, al was het maar omdat ze jaren in zijn woonhuis was gevestigd. Ik ging met hem paardrijden, hoewel hij meer omging met de meisjes, dan met de paarden in de manege. We deelden samen een kot, maar nooit een lief. 48 uur of langer hebben we geketend aan elkaar geleefd. Dit was onze ontgroeningsopdracht. Met een ketting, spanwijdte een kleine meter, 2 dagen of meer aan elkaar vastgeklonken. Samen naar de verplichte oefeningen les aan de universiteit. Samen ons gemak doen, de een met meer gemak dan de ander. Samen naar het restaurant, djang, djang, djang, gans de VUB kon ons horen, terwijl we ons pad vervolgden richting restaurant, waar ik wel, maar hij niet wou eten.

En dan het verwateren van contact, het uiteengaan wegens andere studies aan andere instellingen, een baan op verre cruiseschepen, elkaar uit het oog verliezen, ziek worden, twijfelen om contact op te nemen, contact opnemen en niet doorzetten, angst voor de ziekte, angst om ziek gezien te worden, angst om een conflict uit te praten, rekenend op de stilte en de tijd, die alles uitwist, maar ook verzoening definitief onmogelijk maakt. Wie zal het zeggen, nu het verlies definitief is? Verzoening en streven naar samenhang, aanvaarding van de ander en wederzijds begrip, is belangrijk voor gezinnen, maar ook voor een ganse maatschappij, een continent.
Deze week bleek dat begrip tussen het vaste land en een eiland te ontbreken. Of was het wederzijds begrip dat ontbrak in het land zelf, of tussen de ouderen en de jongeren van dit land, tussen het platteland en de steden van dit land.

De Brexit is niet meer dan een spiegelbeeld van de diepe kloof, die door Europa waait. Deze stormwind, die weldra tot een orkaan riskeert aan te wakkeren en alleen kan gaan liggen, als er bereidheid is tot bemiddeling. Dit is het opzoeken van het midden en de redelijkheid in tegenstelling tot het uitdiepen van het conflict. Bemiddeling is het zoeken van het gezamenlijk belang, niet ten koste van de andere proberen profijt te halen, maar samen vooruit te gaan. Ik heb vermoedelijk dit citaat al eens rondgestrooid, dat ik als slot ongetwijfeld nog eens slecht vertaald zal herhalen: “concurrentie is goed, maar samenwerking is beter.” . Sommigen zullen dit naïef noemen. Het biologisch principe van Darwin is echter “Survival of the fittest”, dat is niet van de sterkste, maar van de meest aangepaste. Je aanpassen als maatschappij, dit doe je samen, het omgekeerde van wat deze regering doet, het omgekeerde van opzettelijk aangewakkerde sociale conflicten, het omgekeerde van vluchtelingen te laten verzuipen, omdat er dan minder zouden komen, het omgekeerde van moslims en iedere burger met een kleurtje systematisch als oorzaak van elk probleem aan te duiden. Problemen los je samen op, niet op je eiland alleen.

Francis Moeykens, Brugge, 26 juni 2016