Over Europalia Indonesië en Paleis der Academiën

Indonesië is een immense archipel van meer dan 13 000 eilanden, die zich uitstrekken over maar liefst 5 000 kilometer van oost naar west. Er zijn ongeveer 255 miljoen inwoners, 300 etnische groepen en meer dan 700 talen. Dat zegt al iets over de diversiteit van het land en de culturen waaruit het bestaat. Toch hebben bijna al deze culturen een gemene deler, namelijk het belang dat ze hechten aan de voorouders. Van Sumatra tot Papoea, over Java, Borneo, Sulawesi, de Kleine Soenda-eilanden en de Molukken: de voorouders speelden – en spelen vaak nog – een vooraanstaande rol in Indonesië. De voorouders, die biologisch of mythisch kunnen zijn, zijn nauw verbonden met het verleden, het heden en de toekomst. Ze vervullen daarbij drie cruciale functies. Ten eerste zijn ze een directe link tussen de Indonesiërs en hun verleden, waardoor de levenden hun plaats in de stamboom kunnen krijgen en hun status en sociale positie bepalen. Vervolgens garanderen de voorouders het evenwicht in de samenleving en verzekeren ze door hun steun en bescherming een harmonieus heden. Tot slot zijn ze een bron van vruchtbaarheid en zorgen ze voor de toekomst en het voortbestaan van de volkeren en hun culturen.

De uitwisselingen met andere culturen en religies hebben in de loop van de millennia grote invloed uitgeoefend op de kunsten, op de identiteitsbeleving en op de manier waarop de Indonesiërs naar eigen land kijken. De meeste culturen van de archipel hebben hun roots in de Austronesische cultuur, die nomadenvolkeren meer dan 5 000 jaar geleden uit Taiwan meebrachten. Verder zien we ook de invloed van de schitterende Dong Son-cultuur van het noorden van Vietnam, bekend om hun meesterlijke bronzen artefacten. Vaak ligt de handel aan de basis van deze uitwisselingen. In de 5de en 6de eeuw introduceerden Indiase kooplui, monniken en heen en weer reizende studenten het boeddhisme en het hindoeïsme op Sumatra en Java. De bekende tempels Borobudur en Prambanan tonen aan dat deze twee religies snel aan belang wonnen op het Indonesische grondgebied. Het is ook de handel die de eerste bezoekers uit China en het Midden-Oosten (vanaf de 7de eeuw) meebracht. Via het Midden-Oosten kwam de islam naar Indonesië, die vanaf de 13de eeuw op Java en Sumatra een enorme bloei kende. Nog later kwamen de Portugese kolonisten, gevolgd door de Nederlanders, op zoek naar kostbare specerijen. Zij legden respectievelijk het katholicisme en het protestantisme op. Al deze culturen gaven vorm aan de relatie van de Indonesiërs met hun voorouders. Ze verrijkten de vooroudercultus met eigen accenten of probeerden hen net te vernietigen, zoals gebeurde met de Nederlandse kolonisatie. Ook de vooroudercultus zelf drong binnen in de verschillende nieuwe culturen en religies. Zo ontdekken we in Indonesië hindoeïstische en boeddhistische objecten en verhalen die de belangrijke rol van de voorouders illustreren, evenals een gemengde islam, die openstaat voor de eerder bestaande voorouderlijke culturen. 

Tot slot wordt er in de tentoonstelling een uitgebreid luik aan de verbazingwekkende dodenrituelen gewijd. Ze bestaan vaak uit verschillende fasen en meerjarige cycli die een overledene toelaten om voorouder te worden. De achtergeblevenen sparen kosten noch moeite om hem of haar naar de bovenwereld te begeleiden en zo ook het evenwicht en de harmonie in de gemeenschap te bewaren. 160 archeologische en etnografische schatten worden grotendeels uitgeleend door het Nationaal Museum van Indonesië en worden voor de eerste keer in Europa tentoongesteld. Maar ook musea uit heel Indonesië nemen deel, net als een aantal Europese musea en privécollecties.

Na een vrije lunch brengen we een geleid bezoek aan het Paleis der Academiën, één van de gebouwen waaraan het Paleizenplein zijn naam dankt en op dit ogenblik de meeste academies van België huisvest, waaronder de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten. Het is een autonoom wetenschappelijk-cultureel genootschap dat instaat voor de bevordering van wetenschap en kunsten en bijdraagt tot de uitstraling ervan. Ze is als Academie uniek omdat ze tevens de kunsten en de ingenieurswetenschappen in haar midden heeft opgenomen en is door deze interdisciplinaire aanpak goed uitgerust om de bredere erkenning van de grote waarde van wetenschappen en kunsten na te streven. Alle wetenschapsdomeinen behalve de medische wetenschappen komen er aan bod. De Academie ontvangt een betoelaging van de Vlaamse Overheid en werkt op drie niveaus: de genootschapswerking, de internationale profilering en de maatschappelijke interactie. De wetenschappers, kunstenaars en bedrijfsleiders uit de diverse disciplines worden met elkaars ideeën geconfronteerd tijdens de ontmoetingsmomenten en klassenvergaderingen waardoor vernieuwing tot stand kan komen. De leden werken standpunten uit, coördineren cycli van het denkersprogramma, treden op als jury bij de toekenning van prijzen en organiseren voordrachten, colloquia, concerten en tentoonstellingen, ondersteund door de staf van de Academie en interageren op een actieve wijze met de verschillende actoren in het maatschappelijk debat rond belangrijke maatschappelijke uitdagingen, ondersteunen andere wetenschappelijke instellingen en ondernemingen die aan wetenschappelijk onderzoek doen en erkent de verdiensten van wetenschappers en kunstenaars door het uitreiken van een breed gamma aan prijzen. De Academie neemt ook actief deel aan de reeds bestaande internationale samenwerkingen tussen academies. Brussel biedt daarin een enorme meerwaarde als centrale ontmoetingsplek van Europa en positioneert het Vlaamse onderzoeksleven in een internationale context.

Praktisch

• 07.30u          opstapplaats De Zigeuner, Industrielaan 7 in Diepenbeek (vooraf verwittigen)
• 08.00u          vertrek op parking Casino - tijd voor koffie
• 11.00u          geleid bezoek aan de tentoonstelling
• 12.30u          vrij middagmaal
• 14.30u          geleid bezoek aan het Paleis der Academiën, nadien vrij
• 18.00u          vertrek naar Tongeren

Prijs

Inbegrepen in de prijs zijn de bus, de gidsen, de inkomgelden, de fooi voor de chauffeur. De lunch is niet inbegrepen.

Inschrijvingen

De Inschrijvingen worden verwacht vóór 15 november 2017. Inschrijvingen zijn geldig van zodra wij de betaling ontvangen op rekening BE02 3350 1549 0340 van Willemsfonds Tongeren.