Over Het Hôpital Notre Dame à la Rose in Lessines en de Cisterciënzerabdij van Villers

Hôpital Notre Dame à la Rose

Het was heer Arnold IV die om zijn fouten goed te maken en zo toch in het paradijs te komen, zijn testament opmaakte met daarin een bepaling ten bate van de armen. In 1242 raakte hij in de slag van Taillebourg , vlakbij Poitier, zwaar gewond en zijn echtgenote Alix erfde een aanzienlijk fortuin. Zij besloot de laatste wens van haar gemaal in te willigen en richtte een hospitaal voor de armen op.

De oorsprong van het Hospitaal gaat terug naar de 13de eeuw. Alix de Roisot sticht in 1242 het gasthuis te Lessines dat zij aan een congregatie van Augustinessen toevertrouwt. Deze zullen gedurende bijna acht eeuwen aan de armen de nodige zorg verstrekken.

In de 12de en 13de eeuw vindt men in dezelfde geest de oprichting van o.a. het Sint-Janshospitaal van Brugge, het Sint-Janshospitaal van Damme, het Comtesse hospitium van Lille, Onze-Lieve-Vrouw van de Bijloke in Gent, de hospitalen van Doornik en van Brussel en het Hospice de Beaune. Deze hospitalen ontfermden zich over de arme, noodlijdende zieken die aan de zelfkant van de maatschappij leefden. Deze verregaande filantropie van Alix had echter een dubbele bodem. Enerzijds zorgde zij voor de ziele-rust van haar gemaal en anderzijds hoopte zij de positie van de familie van Oudenaarde te onderbouwen door in de gunst van de hoge clerus te komen en de dankbaarheid van de inwoners van Lessines te winnen. Eeuwenlang krijgt het hospitaal Notre-Dame à la Rose schenkingen en financiële voordelen in allerlei vormen én wordt het beschermd door koningen, prinsen, hertogen, pausen en bisschoppen.

Het hospitaal is sinds 1940 beschermd en sedert 1993 erkend als “Buitengewoon Erfgoed van Wallonië” hetgeen een subsidiepercentage vanwege het Waals Gewest van 90 tot 95 % mogelijk maakt. Dankzij de lokale, regionale, provinciale en Europese fondsen heeft men aan het hospitaal een tweede leven en een bestemming als museum kunnen geven. Op deze site is alles gewoonweg een juweel. De gebouwen, de interieurdecoraties, de tuinen, de kunstcollecties, de medische en farmaceutische verzamelingen vormen een zeer sterk coherent geheel van uitzonderlijke grote waarde. Tijdens ons geleid bezoek zullen wij deze pracht kunnen aanschouwen en bewonderen.

Abdij van Villers, uitzonderlijk erfgoed van Wallonië!

In het hartje van Waals-Brabant ligt de voormalige Cisterciënzerabdij van Villers, een indrukwekkende site waarvan de ruïnes opmerkelijk goed bewaard bleven. De abdij van Villers werd als dochterabdij van Clairvaux in 1146 gesticht door een groepje monniken in opdracht van Sint-Bernardus.
De grond werd geschonken door drie plaatselijke landheren. De eerste monniken moesten tot tweemaal toe verhuizen vooraleer zij een geschikte plek vonden die aan de behoeften van de gemeenschap beantwoordde. De bouw van de abdij vond plaats omstreeks 1190-1267. De abdij lag in het grensgebied van het graafschap Namen en het hertogdom Brabant, maar vanaf 1209 verkoos de gemeenschap uitdrukkelijk om tot de Brabantse invloedssfeer te behoren, een keuze die de hertogen met allerlei weldaden beloonden. De abt van Villers zetelde ambtshalve in de Staten van Brabant.
De abdij beleefde vooral in de 13de eeuw een bloeiperiode, toen de gemeenschap 100 monniken en 300 lekenbroeders telde. Zij verwierf uitgestrekte landeigendommen (op het einde van de 13de eeuw in totaal 10.000 ha., verspreid van de huidige provincies Antwerpen tot Namen); stichtte op haar beurt de abdij van Grandpré (1231) en de Sint-Bernardusabdij te Vremde (1236) alsmede een aantal begijnhoven en nonnenkloosters, waarvan de abten de geestelijke leiders werden.
De culturele uitstraling van Villers was groot: volgens een catalogus uit 1309 telde de bibliotheek 455 volumes, wat voor die tijd een uitzonderlijk groot aantal was.
Met de machtsovername door de Bourgondiërs begon stilaan het verval. Toen de hertogen bij de aanstelling van de abten inspraak verkregen, leidde dit meer dan eens tot tweedracht.
In de 16de eeuw had de abdij zwaar te lijden onder de godsdiensttroebelen. Onder meer in 1544 werden ernstige verwoestingen aangericht door de plunderende Spaanse troepen. De monniken moesten de abdij verlaten en zochten hun toevlucht in verschillende stedelijke refugiehuizen, maar vanaf 1587 kende Villers een nieuwe bloei.De 18de eeuw bracht, met de machtsovername door Oostenrijk, een laatste grote bloeiperiode, totdat de laatste abt, Bruno Cloquette, openlijk in conflict kwam tegen de religieuze hervormingspolitiek van keizer Jozef II.

Op 11 december 1796 werden de kloosterlingen door Franse troepen verdreven. De eigendommen werden openbaar verkocht en het terrein van de abdij zelf kwam in handen van een handelaar in bouwmaterialen die de gebouwen stelselmatig sloopte en het gerecycleerde materiaal verkocht. In 1820 werd het terrein opgekocht door Charles-Lambert Huart, die in 1851 de toelating gaf om de spoorlijn Charleroi-Leuven dwars door zijn eigendom te laten aanleggen, wat hem een royale vergoeding opleverde. Wat er van de gebouwen overbleef, werd verwaarloosd; de tijd en de elementen deden de rest … Uiteindelijk, in 1893, kwam het terrein in handen van de Belgische Staat, die sindsdien grootscheepse reddingswerken liet aanvatten om de ruïne voor verdere aftakeling te behoeden.
 
De abdijkerk is nog steeds het meest indrukwekkende bouwwerk van de site. Ze is 94 m. lang en de booggewelven zijn 23 m. hoog. Aan de bouw werd begonnen in 1197, nog in romaanse stijl In opeenvolgende fasen werd er vervolgens in gotische stijl verder gebouwd tussen 1210 en 1267. Daarmee behoort de abdijkerk van Villers tot de eerste gotische gebouwen in België. Voorts zijn er imposante ruïnes van de refter en het gastenverblijf (beide uit de 13de eeuw), van het kloosterpand (14de - 15de eeuw) en van het classicistische abtenpaleis (18de eeuw).
 
Praktisch
- 07.00 u. Opstapplaats Diepenbeek (vooraf verwittigen a.u.b.)
- 07.30 u. Vertrek te Tongeren op de parking Casino aan de Eeuwfeestwal
- 10.00 u. Geleid bezoek aan Hôpital Notre Dame à la Rose – vooraf tijd voor koffie
- 13.00 u. Lunch in Restaurant La Tramasure
- 15.30 u. Geleide bezoek aan de abdij van Villers met afsluiter in Le Moulin de Villers
- 18.30 u. Vertrek naar Tongeren
 

Prijs: € 55 per persoon.

In de prijs zijn inbegrepen: de bus, de gidsen, de toegangsgelden, de lunch, de fooi voor de chauffeur.
De inschrijvingen worden verwacht vóór uiterlijk 12 september 2019. Uw inschrijving is pas geldig van zodra wij de betaling ontvangen hebben op rekening BE02 3350 1549 0340 van het Willemsfonds Tongeren.