‘De kans is reëel dat we straks meer dan één coronavaccin hebben.’

Naast de zoektocht naar medicatie om bij zwaar getroffen coronapatiënten levens te sparen, is in de farmaceutische industrie een wereldwijde vaccinwedloop aan de gang. Vele bedrijven en onderzoekscentra willen allemaal als eerste een goedwerkend vaccin op de markt brengen. De kans is dus reëel dat we straks meer dan één coronavaccin hebben.

Hierdoor moet de overheid verschillende vragen beantwoorden:

• Welke vaccinatiestrategie gaan we hanteren?
• Verplichten we het vaccin of laten we onze burgers dit zelf kiezen?
• Hoe organiseren we het vaccinatieproces?
• Enzovoort.

We weten ondertussen al dat onze regering het coronavaccin waarschijnlijk niet zal verplichten. De overheid rekent wel op de goede wil van minstens zeventig procent van de Belgen om zich te laten vaccineren. Het Willemsfonds hoopt dat genoeg mensen dat ook effectief zullen doen.

Zal het coronavaccin veilig zijn?

Er is echter een groeiende vrees dat het coronavaccin niet veilig genoeg zou zijn. Eind november bleek zelfs uit een bevraging van de Artsenkrant dat één op drie huisartsen zou adviseren om het vaccin niet te gebruiken. Dat is toch wel een merkwaardig resultaat nadat we maanden te horen kregen dat er zo snel mogelijk een vaccin gevonden moest worden tegen dit virus.

Van waar komt dit voorbehoud? Velen wijzen op de snelheid waarmee het coronavaccin tot stand komt. Doorgaans duurt het enkele jaren met veel klinisch onderzoek voor een vaccin op punt staat. Het vaccin dat er tot nu toe het snelst is gekomen, is dat van de mazelen. Op dat vaccin hebben we vijf jaar moeten wachten. Dat het coronavaccin dus een dik jaar na de eerste uitbraken ‘klaar zou zijn’ doet bij sommige huisartsen de wenkbrauwen fronsen.

‘Het onderzoek naar het coronavirus startte niet van nul.’

Die bezorgdheid is op zichzelf niet onlogisch, maar we moeten bewust zijn van het feit dat dit onderzoek niet volledig van nul is begonnen. Ja, het huidige coronavirus was een onbekend virus voor de mens, maar de wetenschap wist dat er vroeg of laat een zogenaamde ziekte X zou komen. Ook werd er onderzoek gedaan naar hoe we vaccins sneller kunnen ontwikkelen. Daarbij keek men zowel naar de optimalisatie van de bestaande technologieën, als naar de inzet van nieuwe kennis hiervoor. Tot slot mogen we ook niet vergeten dat Sars-CoV-2 niet het eerste coronavirus is waarmee de wetenschap in aanraking kwam. Zo is er al veel onderzoek gedaan naar het virus SARS-CoV-1 (uitbraak in 2003) en het MERS-CoV (uitbraak in 2012).

Daarnaast hebben de verschillende overheden in de wereld heel veel moeite gedaan om de administratieve mallemolen fel te verminderen. Zo krijgen klinische onderzoeken naar het coronavaccin systematisch voorrang op andere dossiers die door de administraties behandeld worden.

Farmaceutische bedrijven nemen berekende risico’s

Om de zoektocht naar een vaccin sneller te laten verlopen, nemen farmaceutische bedrijven berekende risico’s. Zo zijn de mensen, die mee willen werken aan de derde fase van de klinische studies, al tijdens het verloop van fase twee gerekruteerd. Doorgaans wordt deze rekrutering pas aangevangen, nadat duidelijk is of het vaccin naar de derde onderzoeksfase mag, maar dit zou een serieuze vertraging betekend hebben.

Daarnaast bereiden heel wat bedrijven de productie van de vaccins al voor. Zelfs nog voordat alle resultaten van de derde onderzoeksfase bekend zijn. Dit is natuurlijk een risico, omdat er kosten gemaakt worden voor een vaccin dat misschien niet effectief genoeg zal zijn. Tegelijkertijd willen veel mensen zo snel mogelijk een vaccin toegediend krijgen. Veiligheid blijft prioriteit nummer één, maar niets houdt ons tegen om het traditionele proces waar mogelijk te versnellen.

Omdat veiligheid prioriteit nummer één is, betekent dit ook dat de klinische studies nog altijd verlopen volgens de uiterst strikte regels die gelden bij de ontwikkeling van vaccins en geneesmiddelen. Bovendien worden de kandidaat coronavaccins op tienduizenden proefpersonen uitgetest. Dat is substantieel meer dan gebruikelijk.

Heb vertrouwen in de wetenschap

Kortom, we moeten vertrouwen hebben in de wetenschap, de veiligheid en de werkzaamheid van de vaccins die uiteindelijk goedgekeurd zullen worden. Het Willemsfonds hoopt dan ook dat veel Belgen zich zullen laten vaccineren. Wel vragen we aan de overheid om de toekomstige vaccinatiecampagne professioneel aan te pakken. Het gaat dan niet alleen om het creëren van de juiste omstandigheden om het vaccin te bewaren, en de juiste toedieningswijze van het vaccin, maar ook om heldere communicatie.

Marc Vanryckeghem, namens de werkgroep ‘Standpunt’ van het Willemsfonds.

De kennis over het coronavaccin die we gebruiken in dit standpunt is gebaseerd op artikels van Gavi, The Vaccine Alliance.