Recensie

Een relatie verlaten mag enkel als (1) je partner je slaat en/of (2) je niet (meer) van elkaar houdt. Wie niet aan die condities voldoet en toch breekt met de ander, doet iets dat onfatsoenlijk, onredelijk en egoïstisch is. Wanneer Bregje Hofstede besluit haar vriend te verlaten door gewoon van huis weg te lopen, doorbreekt ze een taboe. Haar familie en omgeving reageert met onbegrip, en de lezer in eerste instantie ook.

Wat volgt is echter een genadeloze filering van de relatie die Bregje achter de rug heeft: ze spaart haar partner maar ook zichzelf niet. Dit is geen lief boek. Het schrijven ervan is een werk van pijn, afstand en valse starten geweest. Bregje Hofstede schreef twee volledige manuscripten die in de vuilnisbak belandden voordat ze aan Drift kon beginnen.

Nergens wordt beweerd dat dit boek een autobiografie is, maar als Bregje Hofstede haar  hoofdpersonage naar zichzelf vernoemt, dan vraagt ze er natuurlijk om. Wat klopt er? Wat klopt er niet?

De Bregje in Drift is in ieder geval niet de echte Bregje: haar debuutroman heet Welp en niet De Hemel Boven Parijs (het debuut van de echte Bregje Hofstede). Maar dat verhaal, De Welp, schemert eveneens door in Drift als flarden van een ander boek: het heeft z’n eigen lettertype, paginanummering en bladspiegeling. De Welp gaat over de kindertijd van Bregje, maar welke Bregje?

Tijdens een literair festival zegt de auteur (of het personage?) dat haar debuut de waarheid min de feiten is. Als dat geen knipoog naar de achterflap van Drift is, weet ik het ook niet. Daarop staat: Feit: een jonge vrouw trouwt met haar jeugdliefde. Feit: niet veel later, in het holst van de nacht, loopt ze bij hem weg. Ze neemt al haar dagboeken mee. Die vrouw ben ik. Die nacht is nu. Alles ervoor en erna is een verhaal.

De Bregje in Drift is een ander dan de Bregje in De Welp, die weer een ander is dan de Bregje in de echte wereld: Welp-Bregje is enig kind, bijvoorbeeld, terwijl de zusjes van Drift-Bregje regelmatig opduiken en over echte-Bregjes familiesituatie weet ik natuurlijk helemaal niks.

Er zijn dus minstens drie Bregjes. In details verschillen ze van elkaar, maar hun persoonlijkheid is dezelfde: alle drie de Bregjes zijn minutieus, kil en in zichzelf gekeerd. Welp-Bregje sluit zichzelf dagenlang op in een auto, Drift-Bregje laat haar partner achter, en echte-Bregje schrijft er een boek over.

Dit boek is met rust en kunde geschreven. Ik ben weinig uitzonderlijk goede zinnen tegengekomen, maar ook geen enkele kromme. Af en toe zijn de beelden die Bregje Hofstede gebruikt heel erg raak, maar de finale die het verhaal moet samenbinden (een bezoek aan het onder-de-as-en-clichés bedolven Pompeii) voelt belegen en gezocht.

Drift leest vlotter dan je zou verwachten: de verschillende lagen van fictie verweven zich op een heel natuurlijke manier, en je hebt nauwelijks door dat je een boek aan het lezen bent dat heel wat stof tot nadenken geeft: Waar komen onze opvattingen over relaties vandaan? Wie is de echte Bregje Hofstede? Waarom zijn we eigenlijk geïnteresseerd in de echtheid van een boek of een personage? En zou het kunnen…

Zou het kunnen dat Bregje Hofstede haar relatiebreuk – een verhaal dat veel te recent en te persoonlijk is om met de wereld te delen - heeft bezworen met het enige middel dat een schrijver kent: fictie?

Het minutieus opbouwen van zo'n verhaal dat tegelijk echt en niet echt is, komt in ieder geval overeen met het karakter van alle drie de Bregjes die ik heb leren kennen. Ze zouden er warempel toe in staat zijn.

Steun het Willemsfonds en bestel dit boek online.