Jan Frans Willems

Toen hij op 11 maart 1793 in Boechout geboren werd, wist nog niemand dat deze man zijn naam zou lenen aan het eerste Vlaamse cultuurfonds: het Willemsfonds.

Alhoewel, we hadden het misschien kunnen zien aankomen. Als jonge schrijver publiceert hij vaak polemische stukken waarin hij het opneemt voor het behoud en de ontwikkeling van het Nederlandse taal- en volksbewustzijn. In die tijd was Vlaanderen nog ingelijfd bij Frankrijk. Het Nederlands kon dus wel een extra duwtje gebruiken.

Na de overwinning op Napoleon in Waterloo (1815), vindt hij dat de natuurlijke bestemming van Vlaanderen in een nauwere aansluiting bij het Noorden ligt. Hij droomt van de herenigde Nederlanden als een welvarende staat waar het Nederlands als moedertaal erkend is en als bestuurstaal geldt. Een staat met grote economische mogelijkheden in de wereld, met meer begrip tussen katholieken en protestanten, met beter onderwijs voor iedereen en met voldoende aandacht voor kunst en cultuur. Want Vlaanderen is te lang bestuurd vanuit het buitenland. De lagere standen zijn analfabeet en onmondig en de hogere burgerij, de middenstand, het onderwijs, het gerecht en het bestuur zijn grondig verfranst.

Vanaf de onafhankelijkheid van België trekt hij zich meer terug in zijn studeerkamer. De Belgische staat werd vanaf dan (1830) eentalig Frans, aangezien de heersende klasse zowel in Vlaanderen als Wallonië deze taal sprak. Zo kwam er een trage, maar gestage verfransing van het openbare leven in Vlaanderen op gang. Jan Frans Willems ontwikkelt initiatieven die de heropbloei van de Nederlandse taal en cultuur bevorderen. Zijn aandacht gaat vooral uit naar de uitbouw van zijn bibliotheek, het verzamelen van oude liederen, het uitwerken van een eenvormige spelling, het publiceren van moderne bewerkingen van Middeleeuwse teksten en de uitgave van zijn tijdschrift 'Belgisch Museum'.

Daardoor oogst Jan Frans Willems ook erkenning in het buitenland. In België wordt hij intussen door velen beschouwd als de vader van de Vlaamse Beweging. Hij sterft op 24 juni 1846 in Gent.

Zijn werk wordt vanaf 1851 voortgezet door het Willemsfonds: daarmee het eerste cultuurfonds van Vlaanderen.